گزارش دومین میز هم اندیشی بنیاد امید ایرانیان در رابطه با بررسی لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان

هم اندیشی در رابطه با بررسی لایحه حمایت از کودکان

با حضور سازمانهای مرتبط با کودکان

در ابتدای جلسه خانم دولتی عضو علی البدل شورای اسلامی شهر تهران و دبیر میز سمن‌های کودک در ابتدا ی جلسه راجع به کودک آزاری و مشکلات کودکان به دلیل ضعف قانونی، توضیحاتی را ارائه دادند، به کودک آزاری‌های سه ماه اخیر اشاره مختصری کردند و گفتند باربد که بر اثر سوختگی با بنزین که پدرش او را سوزانده بود و محمد پویا که پدرش با دادن به زور کراک باعث مرگ کودک شده بود.

فائزه دولتی گفت سال گذشته ۹۹۹۰۰ تماس مرتبط با اورژآنس اجتماعی گزارش شده که حدودا ۸۶۱۸ تماس مرتبط با کودک آزاری بوده که بر این اساس ۸ .۴۹ درصد مربوط به آزار جسمی، ۳ .۳۱ درصد مربوط به غفلت، ۵ .۱۲ درصد مربوط به آزار روحی و روانی و ۷ .۲ رصد مربوط به آزار جنسی کودکان وبده که از این میان ۵۶ درصد آزار‌ها متوجه دختران و ۴۴ درصد پسران بوده‌اند که ۶۶ درصد کودک آزار‌ها از سوی مردان اعمال می‌شده است، در ۶ ماهه سال ۹۲ تعداد ۲ هزار و ۱۱۰ مور کودک آزاری در تهران به ثبت رسیده که این آمارمبنایش اورژانس ۱۲۳ بوده که خیلی از کودک آزاری‌ها به دلیل نبود یک سیستم دقیق ثبت اطلاعات در بیمارستان‌ها، مراکز نگهداری کودکان و... ثبت نمی‌شود اما تحقیقات می‌دانی نشان داده که میزان واقعی کودک آزاری‌ها ۲۰ برابر تعدادی است که اعلام می‌شود یعنی حدودا در ایران روزانه حداقل ۴۰۰ مورد کودک آزاری داریم و سالی بیش از ۱۴۶ هزار بار کودکان ایرانی مورد هجوم آزار والدین و نزدیکان خود قرار می‌گیرند!

در ادامه دولتی توضیحی کلی راجع به تاریخچه قوانین درباره کودکان و لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان ارائه دادند به ضرورت تصویب این لایحه پرداختند، و گفتند: برای پر کردن خلاء‌های قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۸۱ که نخستین لایحه‌ای بود که در این خصوص تهیه و به تصویب رسید، لایحه جدیدی با عنوان «لایحهٔ حمایت از کودکان و نوجوانان» در قوه قضائیه تهیه و در سال ۱۳۸۷ به دولت ارائه شد. این لایحه در دولت نهم مسکوت ماند و اکنون در دستور کار کمیسیون قضایی مجلس قرار گرفته اما متاسفانه چند بند از آن تا جایی که ما اطلاع داریم حذف شده است.

در ادامه نماینده سازمان مردم نهاد یک شهر توضیحات را درباره نظر کار‌شناسان و فعالان حقوق کودک ارائه دادند و گفتند فرشید یزدانی، فعال حقوق کودک در مورد تضعیف حقوق خانواده می‌گوید اینکه اصرار هست نهاد خانواده تضعیف می‌شود این است که یک نفر از اعضای خانواده باید سلطه داشتد باشد و آن یک نفر هم روشش خشونت است یعنی یک نفر در نهاد خانواده با خشونت به سلطه دست می‌یابد، در صورتی که عکس این قضیه درست است یعنی هرچه میزان خشونت را در خانواده کم می‌کنیم نهاد خانواده مستحکم‌تر می‌شود.

در خصوص لزوم برگشت بندهای حذف شده گفتند که این بند‌ها باید برگردند و در این راستا سازمان‌های مردم نهاد باید به مجلس، کمیسیون‌های مختلف مجلس و مطبوعات نامه بنویسند تا بتوانیم با همکاری این حق را برای کودکان کشور بگیریم.

آقای دکتر عارف رئیس بنیاد امید ایرنیان در خصوص نقش سازمانهای مردم بنیاد در روند تسهیل لایحه گفتند زیرا این موضوع مسئله مهمی هست که می‌طلبد همه نهاد‌ها بر این موضوع تمرکز کنند و کار جمعی انجام دهند. این لایحه بسیار مهمی هست که به کار سمن‌ها است مربوط به آموزش کودکان کار و کودکان آسیب دیده است. حتی لازم است تجمعی انجام شود یا بیانیه‌ای نوشته شود که خواسته شود که مسئولان قانون گزار و اجرایی ناظران و عاملان خوبی برای انجام کار باشند. تمام نهادهای مدنی و فعالان حقوق کودک باید قوه قضاییه را نیز با این امر همراه کنند تا لزوم تصویب این لایحه را به گوش تمام مسئولان برسانند و اتفاقی به نفع کودکان رقم بخورد.

دکتر عارف در این جلسه اظهار داشت: که لایحه این جلسه در کمیسیون مجلس در حال بررسی ولی نمی‌توان تمامی مشکلات و مسائل مربوط به کودکان و نوجوانان را در قالب آن حل کرد

وی گفت: مشکل اینجاست که قانون نوشته می‌شه ولی به اجرا در نمی‌اد چون واقعیات جامعه را در آن در نظر نمی‌گیرند و همچنین مسئولین اجرایی در اجرای آن کوتاهی می‌کنند.

عارف گفت علاوه بر تصویب قانون و لوایح باید به فکر اجرایی شدن آن‌ها هم باشیم و آئیین نامه‌های اجرایی هم تنظیم کنیم.

وی گفت باید به این نتیجه برسیم که مزیت کشور ما نیروهای انسانی است و باید برای پیشبرد اهداف جامعه رو ی این نیرو‌ها سرمایه گذاری کنیم حال برای هر رده سنی از جامعه برنامه‌های خاصی را در نظ بگیریم بویژه نوجوانان و کودکان.

وی گفت سمن‌ها باید در مناطق محروم و یا کودکان کار و بی سرپرست به دنبال استعداد یابی باشند زیرا این کار از عهده دولت خارج است. پس به دنبال شکوفایی استعداد آن‌ها برآییم.

عارف گفت: افق دید این انجمن ۳۰ساله است پس باید با شوراهای تشکیل شده در این انجمن به دنبال راهکار و اجرایی شدن آن‌ها باشیم و آن را به نهاد و دولت و بهزیستی وآموزش و پرورش محول نکنیم تا به نتیجه برسیم.

انجمن حامی انجمن حمایت از توسعه فضاهای فرهنگی و آموزشی که بیشترین فعالیتش حمایت از دانش آموزان در مناطق محروم در خصوص این لایحه: دو نکته برای ما اهمیت دارد. یک مغایرت‌هایی این لایحه با شرع داره که نمی‌دونم می‌تونیم وارد این جریان بشیم یا نه مثلا ازدواج کودکان در سنین کم یا اینکه پدر تصمیم گیرنده مطلق دوم قضیه‌ای که برای ما مهم بود ضمانت اجرایی قانون چه هست زیرا همیشه این قوانین به صورت دست و پا شکسته هم بوده است و پیگیری نمی‌شه برای اجراش و نقش ما به عنوان سازمان‌های مردم نهاد چه هست و برای اجرایی کردن آن می‌خواهیم چه کار کنیم و اینکه این جلسات به چه موضوع می‌خواهد کمک کند.

شبکه یاری: اولین اشکال که حتی اشاره نشده لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان و تنها اشاره شده لایحه حمایت از کودکان آیا اصلا ما حقوقی برای کودکان قائل هستیم یا نه و سئوال دوم این هست که این قانون اصلا ضمانت اجرایی نداره و ضمانت اجرایی آن با توجه به جرائمی که ممکن است وجود داشته باشد بسیار نامعلوم و کم است و در خصوص جرائم کودک آزاری و کودکان کار هم به آن اشاره‌ای نشده است و نکته بعدی آن است که اگر ما کودکان و نوجوانان را سرمایه‌های اینجامعه می‌دانیم آیا لازم نیست که بیشتر سرمایه گذاری کنیم روی این حوزه؟ آیا اگر خشونتی در خانواده اتفاق بیفته باعث گردش چرخه خشونت در جامعه نمی‌شود؟ برنامه‌ای که در حال حاضر هست بیشتر حکم پیشگیری ثانویه داره تا اولیه و بهتر است در این حوزه فکری بشود.

برای مواقعی که جنگ هست چه جنگهای داخلی چه جنگهای خارجی در اینجا اشاره نشده که آیا کودکان اجازه دارند در جنگ شرکت کنند یا ما اجازه داریم کودکان را در جنگ دخالت دهیم یا خیر؟ اشاره نشده این مربوط به کودکان داخل مرز ایران است یا برای کودکان ایرانی است یا کودکان مهاجر هم جز این قانون هستند یا نه و مسئله بعدی این است که گفته شود هر گونه اعمالی که مخالف حقوق عالی کودک است و باعث صدمه روحی و جسمی و روانی و اخلاقی می‌شود جرم محسوب می‌شود که صراحت در این قانون ندارد.

عزیزخانی، انجمن حمایت از حقوق کودکان: لازم به بذکر هست که این انجمن بیشترین فعالیت خود را منوط به رفع خلاهای قانونی کرده است، دسته بندی حقوق کودکان در پیمان نامه‌ها باید توجه کرد زیرا الان برای پایه گذاری قوانین حتما باید به روش انطباقی حتما نگاه می‌کنند و ما باید حتما مرجع یا مراجعی داشته باشیم که در ارتباط با چه چیزی قوانینمون را قرار می‌دهیم و به چه چیزی داریم قوانینمون رو می‌گذاریم. قوانین باید یه وجه اساسی حمایتگرانه، یک وجه پیشگیرانه داشته باشند و قوانین باید از مسائل جاری جامعه قدمی جلو‌تر گذاشته باشد و باید گفت قوانینی که این وجوه را نداشته باشند دارای چشم انداز روشنی نیست.

این روز‌ها چیزی که باعث آزار شده است حکمی است که برای ناظم مدرسه که عمل کودک آزاری مرتکب شده است زیرا با جرم انجام شده مطابقت ندارد البته انجمن حمایت از کودکان هیچ‌گاه دنبال اعدام کسی نبوده است اما نگرانی ما اینجاست که در همین قانون هم به کرات به آن اشاره شده انفصال از خدمت است که باید گفت بعد از دو سال این آقا به کجا برای خدمت بر می‌گردد؛ این‌ها نگرانی‌های ماست و چشم و امید ما به قوانین است.

در پیمان نامه به حق بقا، حق رشد، حق بازی و تفریح، فعالیتهای فرهنگی، آزادی فکر و مذهب، دسترسی داشتن به اطلاعات برای کسب آگاهی، حق حمایت بر پایه عدم تبعیض در پیمان نامه حقوق کودک بهش اشاره شده و مورد توجه قرار گرفته و ما هم باید به آن توجه داشته باشیم.

یکی از نکات قوت این لایحه تعریف مفاهیم است، شفاف سازی کرده و راه فرار را بسته است و تعریف سن کودکی است، سن کودکی را تا ۱۸ سال تصویب کرده که می‌توان از آن استفاده کنیم.

موارد مهمی که لایحه چشم پوشی کرده مسائل پیشگیر است، جای خالی آموزش بسیار زیاد است، ناظر بر حقوق کودک نیست، نمی‌دونم چرا این لایحه می‌ترسد بگوید که دادگاه‌های اطفال را دوباره راه اندازی می‌کنیم، در خصوص کودک آزاری باید به اعدام هم توجه می‌شد، بی‌توجهی شده به کودکان معلول و کودکان در شرایط دشوار، ترسیده نگاه مساوات طلبانه جنسیتی داشته باشد.

تعریف کودک آزاری دقیق نیست، ساختارش ابهام داره، کار تخصصی تیمی است، دفتر کودک و نوجوان مشخص نیست چه کسانی هستند، پزشک، روان‌شناس، قاضی باید باشد تا تیمی تصمیم بگیرند و کمک کنند، شهرداری نقشش دیده نشده و نهادهایی که می‌توانند از طریق مالی و حمایتی ایفای نقش کنند دیده نشده‌اند.

در خصوص مجازات‌ها برخی مجازاتهای بی‌تناسب با جرم است اگر قرار هست مجازات تعیین کنیم باید تناسب داشته باشد، مجازات‌ها ابهام دارد نباید به حداقل‌ها و حداکثر‌ها قناعت کرد.

آموزش و پرورش خوب دیده نشده است. مصادیق برای مسائل بحرانی آوردند اخراج از مدرسه را نیاوردند که این هم مهم است،

حسنی، موسسه الهام پژوهان: خلایی که وجود دارد ضمانت اجرا، حقوق کودک حق فراگروهی است اما در کدام جامعه دنبالش هستیم در جامعه‌ای که مادر کتک می‌خورد مسلم است که فرزند هم کتک بخورد، در جامعه‌ای که مادر نتواند از حقوق خود دفاع کند به چه شکل توان دفاع از کودک را خواهد یافت.

ضرورت وجود نهادِ ملی حمایت از کودک دفاع می‌کند سالهاست مطرح می‌شود، نفت ندارند اما اقتصاد پویا تری دارند زیرا به کودک بیشتر توجه کردند، بایدواضح بدونیم از نهاد متولی چه انتظاری داریم، نهاد ملی کودک می‌توانیم یکبار برای همیشه نهادی داشته باشیم که برنامه ریزی کند، رصد کند، کاستی‌ها را لحاظ کرده و در صدد رفع آن برآیند.

محمد لطفی عضو جمعیت دفاع از کودکان خیابانی: درک محدودی از حمایت کودکان داره و بهتره انتهای این لایحه اضافه کنیم لایحه دفاع از حقوق کودکان آسیب دیده، زیرا این لایحه در برگیرنده حقوق تمام کودکان و نوجوانان نمی‌شود، نکته بعدی آن است که حمایت را در این لایحه تعریف نمی‌کنند.

تناقض درونی داره در ماده دو کودک را ۱۸ ساله تعریف می‌کنه و در ماده یک در خصوص بهره کشی از کودکان مطرح می‌توان با توجه به قوانین مختلف موجود تعاریف متعددی می‌توان یافت.

قانون "می‌تواند" ندارد اما در این لایحه به آن زیاد پرداخته، بدون توجه به سایر قوانین نوشته شده است، آیین دادرسی کشوری بخش ویژه کودک و نوجوان داره که به آن پرداخته نشده است.

هویت کودک اشاره نشده رابطه نامشروع در این لایحه مورد اشاره قرار می‌گیرد اما مجلس صیغه‌های غیر رسمی را هم تایید می‌کند اما با این شرایط چطور می‌توان کودکی را نامشروع دانست؟! کودکان بدون هویت اشاره نشده که این کودکان بخشی مربوط به ازدواج با اتباع بیگانه است یا ازدواج صیغه‌های ثبت نشده شناسنامه ندارند. اما بانک اطلاعاتی برای ثبت کودک آزاری وجود نداره، اطلاعاتی نیست وقتی اطلاعات نباشد برنامه ریزی هم نمی‌توان انجام داد.

ستاره مدرسی اعضای حمایت از انجمن کودکان: طبق ماده ۴۹ قانون مجازات کودکی که به سن بلوغ نرسیده مجازات نمی‌شود

۱) منظور از طفل کسی است که به سن بلوغ نرسیده باشد، که برای دختران سن ۹سال و برای پسران سن ۱۵ سال می‌باشد.

سن۱۸ سال شامل مجازات می‌شود.

کودکی که هنوز به دنیا نیامده است و پدر و مادرش بیمار هستن و بیمار به دنیا می‌آیند باید به این موضوع رسیدگی شود که قبل از تولد برای او حق و حقوقی در نظر گرفته شود.

موضوع دیگر اینکه طبق ماده ۱۱۷۸ قانون مدنی ابوین باید مسئولیت تربیت بچه را در حد توانایی بع عده بگیرند مسئله این است که این حد توانایی را چه کسی تعیین می‌کند؟

در ضمن قانون باید سیاستی را اتخاذ کند که این توانایی‌ها را برا ی ابوین مشخص کند.

هادی شریعتی مشاور حقوقی خانه کودک کوشا گفت: در سال ۱۳۸۱ قانون حمایت از کودکان به تصویب رسید که این قانون چندان عملی نمی‌شود و در دادگاه‌ها بیشت بر طبق قانون مدنی در رابطه با کودک آزاری رای داده می‌شود.

وی عنوان کرد: در قانون ۱۱۷۹ مدنی گفته شده که اگر کودکتوسط والدین خود مورد آزار قرار گیرد جرم محسوب نمی‌شود در حالیکه اکثر کودکآزاری‌هایی که امروز شاهد آن می‌باشیم در خانواده صورت می‌گیرد.

عضو دیگری در این شورا گفت: در قانون کسی که کودک آزاری می‌کند تنها یا به زندان می‌رود یا جریمه می‌شود ولی مورد درمان قرار نمی‌گیرد و در ایرن به این موضوع تا به حال اهمیت لازم را نداده‌اند.

صانعی عضوموسسه خیریه پیرامون اظ‌ها داشت: آیا در ایران قانونی در رابطه با تولد فرزندی که از ارتباط دو محرم به دنیا می‌آید وجود دارد؟ برای کودکی که از این روابط متولد می‌شوند چه برنامه‌ای در نظر گرفته شده است؟

آقای نگینی مسئول کارگروه کودکان شورای شهر اظهار داشت: باید بحث اشاعه حقوق کودک از طریق شهرداری و شورای شهر توسط بیلبورد‌ها و تبلیغات در سطح شهر بین مردم عادی پیگیری شود تا همه نسبت به آ ن آگاه باشن و در برابر آن جبهه نگیرند.

از دیگرمسائل مطرح شده در این جلسه ازدواج در سن پایین است که این خود نوعی کودک آزاری جنسی محسوب می‌شود که در ایران این کودکان به ۱۵هزار نفر رسیده‌اند.

نکته دیگر اینکه کودک آزاری در ایران بیشتر با محارم است که برای اینکه برای خانواده این کودک مشکلی پیش نیاید روی آن سرپش گذاشته می‌شود.

نکته بعد اینکه باید ولایت پدر در خانواده‌ها مرز مشخصی داشته باشد نه حضور این ولایت کمرنگ شود و نه به طور کامل به او اختیار داده شود. که نتوانیم از کودک در برابر آزار دفاع کنیم.

در جلسه مصوب شد هر یک از اعضای نشست پیشنهادات و انتقادات خود به لایحه را طی ۱۰ روز بررسی و طی نامه‌ای به دبیرخانه اعلام کنند تا جمع بندی امر طی نامه‌ای به مجلس ارائه شود.